Charakterystyka i podstawowe właściwości azbestu.
Azbest jest nazwą handlową minerałów włóknistych, które pod względem chemicznym są uwodnionymi krzemianami magnezu, żelaza, wapnia i sodu.
Ze względu na swoje właściwości (niepalność, odporność na czynniki chemiczne np. kwasy, zasady, wysoką wytrzymałość mechaniczna, niskie przewodnictwo cieplne i elektryczne, łatwość łączenia się z cementem i innymi materiałami, dobre właściwości sorpcyjne) znalazł szerokie zastosowanie w przemyśle. W Polsce największe zastosowanie miały wyroby z azbestocementu, a w szczególności płyty azbestowo - cementowe (popularny eternit), które były stosowane jako pokrycia dachowe.
Choroby wywoływane przez azbest.
Chorobotwórcze działanie azbestu powstaje w wyniku wdychania włókien zawieszonych w powietrzu. Wyroby z azbestu nie stanowią zagrożenia dla zdrowia dopóki włókna nie są uwalniane do powietrza i nie następuje ich wdychanie. Krótkotrwałe narażenie na działanie azbestu może prowadzić do zaburzeń oddechowych, bólów w klatce piersiowej oraz podrażnienia skóry błon śluzowych. Długotrwałe przebywanie w środowisku z uwolnionymi włóknami azbestowymi może skutkować zaburzeniami funkcji oddechowych, kaszlem, zgrubieniami końcówek palców, a także odbarwieniami skóry i błon śluzowych. Przypuszcza się, że włókna azbestowe mogą powodować raka żołądka, jelit, strun głosowych, a także nerek.
Od 1997 r. na terenie naszego kraju obowiązuje zakaz produkcji, handlu oraz stosowania wyrobów zawierających azbest. Zakaz wprowadzony został ustawą z 19.06.1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 ze zm.). Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23.10.2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876), azbest oraz jego wyroby dopuszczone się do użytkowania nie dłużej niż do dnia 31.12.2032 r.
Kontrola stanu wyrobów zawierających azbest.
O tym, czy koniecznie trzeba usunąć wyroby zawierające azbest decyduje ocena stanu i mozliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest. Właściciel, użytkownik lub zarzadca nieruchomości, obiektu i urzadzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest przeprowadza kontrolę stanu tych wyrobów. W zależności od uzyskanej punktacji ocena nakazuje bezzwłoczną wymianę lub naprawęoraz wykonanie ponownego przeglądu po roku lub po 5 latach. Podczas oceny istotne jest m. in. to jaki rodzaj azbestu zastosowano (groźniejszy jest krodikolit), jakie są uszkodzenia i czy wyrób jest narażony na uszkodzenia mechaniczne. Z kontroli sporządza się w dwóch egzemplarzach "Ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest" zgodnie z załacznikiem nr 1 do rozporzadzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 2.04.2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649). Jeden egzemplarz oceny łącznie z dokumentacją miejsca zawierającego azbest przechowuje właściciel lub użytkownik, natomiast drugi egzemplarz składa się w powiatowym urzędzie nadzoru budowlanego w terminie 30 dni od daty sporządzenia oceny. W przypadku obiektów dla których pozwolenie na budowę wydaje wojewoda (autostrad, lotnisk, kolei czy terenów zamkniętych związanych z obronnością) drugi egzemplarz oceny przekazuje się do wojewódzkiego urzędu nadzoru budowlanego.
Zgodnie z § 3 i 5 ww. rozporządzenia możliwe jest bezpieczne użytkowanie wyrobów o gęstości objętościowej równej 1000 kg/m3 lub większej czyli tzw. wyrobów twardych, jeśli nie ma uszkodzeń umożliwiających emisję azbestu do środowiska. Do teju grupy zaliczane są płyty azbestowo- cementowe stanowiące pokrycie dachowe wielu budynków.
Inwentaryzacja azbestu i wyrobów zawierających azbest.
Zgodnie z art. 162 ust. 3 ustawy z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.) wykorzystując substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska powinien okresowo przedkładać marszałkowi województwa informacje o rodzaju, ilości i miejscach ich występowania. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23.10.2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. z 2003 r. Nr 192, poz. 1876 ze zm.) nakłada obowiązek na właściciela, zarządcę lub użytkownika miejsc, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest wykonania inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest.
Opis i termin załatwienia sprawy.
Wynik inwentaryzacji przedstawia się według wzoru zawartego w załączniku wyżej wymienionego rozporządzenia:
- załącznik nr 2 rozporządzenia dotyczy Informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania,
- załącznik nr 3 rozporządzenia dotyczy Informacji o wyrobach zawierających azbest, których wykorzystywanie zostało zakończone.
Informacja podlega corocznej aktualizacji i przedkładana jest w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku.
Osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami przedkładają tą informację odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, zaś pozostałe podmioty (przedsiębiorcy) przedkładają marszałkowi województwa.